WWF-Türkiye Ne Yapıyor?

HES’lerin insan ve doğa üzerine olan etkilerini bertaraf eden, en aza indiren, azaltan ya da telafi eden yöntemler uygulanarak da hedeflenen oranda enerji temin edilebilir. Hidroelektrik üretiminde sürdürülebilir yöntemler hâlihazırda mevcut. Bir baraj projesinin çevresel ve sosyoekonomik boyutlarda başarılı olması, yalnızca var olan bu bilginin uygulanması ile ilgili bir konu.

WWF-Türkiye, hidroelektrik üretiminin nehirlerimizin sağlığı, sundukları hizmetler ve biyoçeşitlilik üzerindeki etkilerini bertaraf etmek, en aza indirmek ya da azaltmak amacıyla geliştirilmiş olan sürdürülebilir hidroelektrik ilkelerinin ülkemizde de yaygınlaştırılması adına bir dizi faaliyet belirledi.

Faaliyetler

- Hidroelektrik konusunda ilgili tüm tarafları çözüm odaklı ortak bir zeminde buluşturmaya yönelik yöntemlerin ve sürdürülebilir hidroelektrik konusunda ilgili paydaşların kapasite ihtiyaçlarının belirlenmesine,

- Sürdürülebilir hidroelektriğin önemli bileşenlerinden biri olan çevresel akış uygulamalarının Türkiye’de teşviki için ilgili paydaşların faydalanacağı, bilimsel temellere dayalı araçlar geliştirilmesi, yaygınlaştırılması ve çevresel akış konusunda ilgili paydaşlarda kapasite oluşturulmasına,

- Türkiye’nin hidroelektrik üretimi ile ilgili mevzuatının AB mevzuatı ile kıyaslanarak ülkemizdeki boşlukların ortaya koyulması ve yeniden yapılandırılması için öneriler getirilmesine odaklanıyor.

Bu odak alanlar doğrultusunda, WWF- Türkiye, Avrupa’nın en büyük yenilenebilir enerji üreticisi ve Norveç’in enerji sektöründe öncü şirketi olan Statkraft ile işbirliği yapmıştır.

 

Türkiye’nin Hidroelektrik Politikaları ve Mevzuatının Avrupa Birliği Standartları Çerçevesinde Geliştirilmesi

Türkiye’de 2012 yılı itibarıyla elektrik üretiminde yenilenebilir enerjinin payı % 27 oldu. Söz konusu %27’lik yenilenebilir enerji payının ise %90’ının hidroelektrik enerjisinden karşılandığı görülüyor.

Türkiye’nin yenilenebilir enerji vizyonu çerçevesinde geliştirdiği ilgili mevzuatın ve uygulamaların, doğal kaynaklar ve biyoçeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı konularında AB’nin çevre politikasının temel ilkeleri, ilgili mevzuat (Çevresel Etki Değerlendirmesi, Su Çerçeve Direktifi, Habitat Direktifi, Kuş Direktifi, Natura 2000 vb.) ve çevre faslı müzakereleri kapsamında atılması gereken adımlarla çelişen taraflarının olduğu gözleniyor.

WWF-Türkiye, Türkiye’nin hidroelektrik politikaları ve mevzuatını, hedef AB mevzuatı ile kıyaslayarak analiz eden, ülke mevzuatındaki boşlukları ortaya koyan ve mevzuatın yeniden yapılandırılması için öneriler getiren bütüncül bir doküman üretmeyi hedefliyor. Aynı zamanda, bu çalışmanın tamamlayıcı bir birleşeni olarak, hedef olarak seçilen havza/alt-havza(lar)da, Türkiye’nin AB üyesi olması durumunda, hedef AB mevzuatı ile Türkiye’deki HES planlama ve uygulama süreçlerinin alanda karşılaştırmasının yapılması da planlanıyor. Söz konusu çalışmanın amacı, sahada hâlihazırda var olan uygulamaların AB mevzuatı çerçevesinde değerlendirilmesi ve planlama aşamasından inşaat ve işletme aşamasına kadarki süreçte mevzuat uygunluğunun irdelenmesi. Çalışmanın sonuçlarının raporlanarak ilgili kişi, kurum ve kuruluşlarla paylaşılması hedefleniyor.

Baraj Yapımında Yedi Günah Raporu

Planlama ve yönetim uygulamalarında sürdürülebilirlik düşüncesi pek çok ilerleme kaydetmiş olsa da, dünyanın çeşitli bölgelerindeki baraj projeleri en temel hataları yapmaya devam etmektedir. Bazen tek bir hata yapılır ve bütün proje saygınlığını yitirir. Bazen de çok büyük kusurlar ve kabahatlar birbirini izler.

Günümüz dünyasında, mevcut tüm bilim, bilgi ve bir yüzyıllık modern deneyime rağmen doğal çevreye ve topluma karşı gerçekleştirilen tüm bu hatalar, haksızlıklar, ihmaller ya da eksiklikler hoş görülebilir değildir. Bu yıl WWF-International Tatlı Su Programı & WWF-Almanya tarafından hazırlanmış olan ‘”Baraj Yapımındaki Yedi Günah” başlıklı rapor, her bölümde listelenen ve ekteki sözlüğünde tanımlanan geniş bir sürdürülebilirlik bakış açısını kapsıyor. Raporun, WWF-Türkiye tarafından İngilizce’den Türkçe’ye çevrilerek ilgili tarafların kullanımına sunulması hedefleniyor.

Raporda, baraj yapımında yapılan hatalar, “Barajı Yanlış Yere İnşa Etmek”, “Mansaptaki Akışı Göz Ardı Etmek”, “Biyolojik Çeşitliliği Göz Ardı Etmek”, “Barajın Ekonomik Yararlarını Abartmak”, “İşletme için Toplumsal Onay Almamak”, “Riskleri ve Etkileri Kötü Yönetmek” ve “Bile Bile Günah İşleyerek İnşaat Konusunda Israrcı Olmak” olarak ifade ediliyor. Bu hatalar, dünyanın çeşitli bölgelerindeki 9 baraj projesi örnek verilerek aktarılıyor ve bu projelerin arasında Türkiye’deki Cide Regülatörü ve HES Projesi de yer alıyor. Raporda, santralin Küre Dağları Milli Parkı’nın tampon bölgesine yapılacağına dikkat çekilerek, yatırımın alandaki biyolojik çeşitliliği, ekosistemi ve nehrin çevresel bütünlüğünü olumsuz yönde etkileyeceği belirtiliyor.

10 Soruda Hidroelektrik Santraller Kitapçığı
WWF-Türkiye, son yıllarda ülkemizde sayıları hızla artan hidroelektrik santrallerin planlanma, inşaat ve işletme aşamasında yaşanan sorunların çözümünde sürdürürülebilirliği esas alan, müzakereci ve diyaloğa açık bir yaklaşımın geliştirilmesi gerektiğine inanıyor. Bu çerçevede, ”Sürdürülebilir bir Yaşam için Sürdürülebilir HES’ler” ilkesinden yola çıkan WWF-Türkiye, 10 Soruda Hidroelektrik Santraller kitapçığını yayınladı.

Su kaynaklarımızdan hidroelektrik üretimi amacıyla faydalanırken, nehir ekosistemlerimizin korunmasının da mümkün olduğunu savunan WWF-Türkiye, hazırladığı bu kitapçık ile hidroelektrik santrallere dair kamuoyunda sıkça gündeme gelen ve tartışılan 10 temel soru üzerinden konuyu ele alıyor.