Ormanlar yüzyıllardan beri karşı karşıya kaldıkları yeni iklim şartlarına belli bir oranda ayak uydurabilmektedir. Bu uyum, bitki kompozisyonundaki ve orman yapısındaki değişimlerle sağlanır. Fakat hem iklim değişikliğinin geçmiş değişimlere göre yüksek hızda gerçekleşmesi hem de insan etkileri sonucu ormanların doğal uyum süreçleri sekteye uğramaktadır.

Ormanların iklim değişikliğine uyumu, son yıllarda akademik veya araştırma düzeyinde ele alınmaya başlamış olsa da uygulamaya dönük önlemlerin hayata geçirildiği örneklerin yeterli olduğu söylenemez. Ormanların iklim değişikliğine uyum sürecini iyi takip etmemiz, yönünü ve zamanlamasını iyi anlamamız, karşılaşacağımız çevresel ve sosyoekonomik sonuçlarla başa çıkmamıza yardımcı olacaktır.

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ NEDİR?

Dünyamız, jeolojik devirler boyunca yaşanan doğal değişim süreci içinde birtakım iklimsel değişikliklere sahne olmuş ve bu durum dünya coğrafyasını olduğu kadar ekolojik sistemleri de etkilemiştir. Doğal değişim sürecine göre çok daha hızlı gelişen ve insan faaliyetlerinin bir sonucu olarak ortaya çıkan günümüzün iklim değişikliği kavramı, başta CO2 olmak üzere atmosfere salınan sera gazı miktarının artmasıyla yüzey sıcaklıkları ve yağışlarda yaşanan değişimi ifade eder. Söz konusu insan faaliyetleri; kömür, petrol, doğalgaz gibi fosil yakıtların kullanımı, arazi kullanım değişiklikleri, ormansızlaşma ve çeşitli endüstriyel süreçleri içermektedir.

İklim Değişikliği Nelere Sebep Oluyor?

İklim değişikliğinin etkileri en yüksek zirvelerden okyanus derinliklerine, ekvatordan kutuplara kadar dünyanın her yerinde hissediliyor. Kutuplardaki buzullar erirken tropikal adalar ve alçak kıyılar yükselen deniz suyu seviyesinin tehdidi altında.

Sera gazlarının atmosferdeki seviyesi, doğanın kabul edebileceği sınırların çok üzerinde artıyor. Atmosferdeki CO2 düzeyi 1800'lü yıllardan (sanayi devrimi) bu yana yüzde 30'dan daha fazla arttı (280 ppm – 390 ppm).
İklim değişikliği, beklenmedik zamanlarda beklenmedik hava olaylarıyla kendini gösteriyor. Sıcaklık artışlarında rekorlar kırılıyor. Bir tarafta şiddetli kuraklık ve su krizleri yaşanırken, diğer tarafta seller ve kasırgalar can alıyor.

AKDENİZ'DE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE ORMANLAR

İklim Değişikliğinin Akdeniz’de Beklenen Etkileri

 

• Ormanlar: Yangınların sayısı, şiddeti, büyüklüğü ve zararlı böcek popülasyonlarında artış
• Biyolojik çeşitlilik: Türlerin yayılış alanlarında değişim, patojenlerin artması, istilacı türlerin yayılması, bazı türlerin göç etmesi veya yok olması
• Sulak alanlar: Su kaybı ve buna bağlı olarak tür popülasyonlarının azalması, yok olması ve ekosistem hizmetlerinin zarar görmesi
• Tatlısu kaynakları: Yağışlardaki azalmaya paralel olarak ortaya çıkan su sıkıntısı, yeraltı sularının ve su depolama alanlarının yeterince beslenememesi
• Tarım: Pamuk, şekerpancarı, mısır, fasulye gibi düzenli sulama gerektiren ürünlerde verim kaybı
• Turizm: Tüm dünyadaki turizm gelirlerinin yüzde 30’una sahip olan Akdeniz ülkelerinde aşırı sıcaktan dolayı turizm gelirlerinin düşmesi

 

İklim Değişikliği ve Ormanlar

İklim değişikliği ve orman ekosistemleri arasında iki yönlü bir ilişki vardır: karbon tutma ve uyum.

I) Karbon Tutma: Fotosentez yoluyla havadaki CO2’yi kullanarak yaprak, dal ve köklerinde depolayan ağaçlar karbon yutağı işlevi görürler. Bu nedenle ormanların kaybı iklim değişikliğini tetikler. Günümüzde insan kaynaklı sera gazı salımının en az yüzde 15’i ormansızlaşmadan ileri gelir. Akdeniz havzası, dünyada ormansızlaşma sürecinin en yoğun yaşandığı yerlerden biridir.

II) Uyum: Kuraklık, yangın, hastalık gibi çeşitli şekillerde kendini gösteren iklim değişikliğinin olumsuz etkileri, orman ekosistemlerinin işleyişini değiştirerek biyolojik çeşitliliğe ve ekosistem hizmetlerine zarar verir. Ormanların, iklim değişikliğine karşı varlığını sürdürebilmesi, bu etkilere karşı direncini korumasına bağlıdır.

Neyi Amaçlıyoruz?

WWF-Türkiye, Orman Genel Müdürlüğü ve Doğa Koruma Merkezi
işbirliğiyle yürütülmekte olan “Akdeniz Ormanlarının İklim
Değişikliğine Uyumu Projesi” iklim değişikliğinin etkilerine karşı
Akdeniz ormanlarının biyolojik çeşitliliği ile varlığını sürdürmesine
ve bölge insanı için önem taşıyan ekosistem hizmeti sağlama
kapasitelerinin korunmasına katkıda bulunmayı amaçlıyor.
2013-2016 yılları arasında 4 yıl boyunca yapılacak çalışmalarla iklim
değişikliğinin ormanlar üzerindeki olası etkileri irdelenerek ulaşılan
sonuçlar orman yönetim planlarına entegre edilecek ve elde edilen
deneyimler ulusal ve bölgesel ölçekte (Akdeniz) paylaşılacaktır.

Nerede Çalışıyoruz?

Pilot çalışmalar için, Akdeniz orman ekosistemlerini temsil eden ve
bölgesel düzeyde öneme sahip olan Toros Dağları üzerindeki Konya
Orman Bölge Müdürlüğü ormanları seçilmiştir.

NELER YAPIYORUZ?

Etüt-araştırma

Toros Dağları üzerindeki Konya Orman Bölge Müdürlüğü’ne bağlı ormanlarda iklim değişikliği
sebebiyle orman ekosistemlerinde ortaya çıkabilecek değişimlerin irdelenmesi:
• Seçilen orman tiplerinin mevcut ve potansiyel yayılışlarının haritalanması
• Modellenen orman tiplerinin potansiyel yayılışlarında beklenen değişimlerin ortaya konulması ve
ve buna bağlı hassasiyetlerin belirlenmesi
• İklim değişikliği sonucu beklenen arazi bozulumunun ortaya konulması ve ilgili hassaslıkların
belirlenmesi

Planlama ve Uygulama

Pilot alan için belirlenen uyum önlemlerinin ve sahada yapılacak müdahalelerin planlama ve
yönetim süreçleriyle bütünleştirilmesi:
• İklim değişikliğine uyum önerilerinin geliştirilmesi
• Geliştirilen uyum önerilerinin planlama süreçleriyle bütünleştirilmesi
• Uyum önlemlerini içeren planların uygulanması ve uygulamanın izlenmesi

Kapasite Geliştirme ve Farkındalık Yaratma

Orman ve korunan alan yönetiminde rol alan paydaşların iklim değişikliği ve uyum konusunda
eğitilmesi ve bu konuyla ilgili toplumsal bilincin artırılması:
• Tematik çalıştaylar
• Teknik eğitim materyallerinin üretilmesi ve paylaşılması
• Kamuoyuna yönelik bilgilendirme çalışmaları

Bölgesel İşbirliği

Elde edilen bilgi ve deneyimlerin Akdeniz çapında paylaşılması
• Uluslararası çalıştaylara katılım
• Uluslararası düzeyde edinilen bilgilerin ulusal düzeye yansıtılması
• Bölgesel işbirliği ağı oluşturma