Güncelleme Tarihi July, 21 2022

Yüzlerce yıldır Akdeniz’de amatör ve ticari amaçlı balıkçılar tarafından yoğun bir şekilde hedef alınmıştır. Bunun yanında kirlilik, iklim değişikliği gibi sebepler de eklenince belirli alanlarda popülasyonlarında belirgin bir azalma olduğu bildirilmiştir ve bu azalmaya bağlı olarak olgunlaşmamış bireyleri giderek daha fazla avlanmıştır.

Orfozu nasıl tanırız?

En karakteristik özelikleri büyük kafaları ve kalın dudaklarıdır. Kahverengi vücudu açık renkli benek ve lekelerle kaplıdır ve kalın derisinin içine gömülü küçük pulları vardır. Bugüne kadar bildirilen maksimum uzunluğu 150 cm, maksimum ağırlığı ise 60 kg’dır. Orfozlar uzun ömürlü ve yavaş büyüyen balıklardır. Bugüne kadar tespit edilen en büyük bireyler; erkekler için 106 cm boyda 61 yaş, dişiler içinse 100 cm boyda 52 yaştır.

Orfozlar 300 m derinliğe kadar dağılım gösterebilirler, ancak genellikle deniz çayırları ve/veya kayalık zeminlere sahip sığ suların (0–50 m) karakteristik türlerindendir. Akdeniz’de besin zincirinin en tepesinde yer alan bu tür genellikle yalnız yaşar ve yaşadığı alanı sahiplenmektedir. Bu yalnız yaşama davranışı üreme döneminde toplu üreme davranışının gerçekleşmesi için bölgedeki türlerin bir araya gelmesi ile tamamen değişir. Deniz balıklarında sadece belirli bazı familyalara özgü bir üreme stratejisi olan hermafroditizm (çift eşeylilik), Serranidae için de tipik bir özelliktir. Orfozlarda bireyler önce dişiyken daha sonra olgunşalarak erkek bireyler haline dönüşürler. Mayıs-Eylül arasında ürerler, en yoğun üreme dönemi ise Temmuz ayıdır. İl eşey olgunluk yaşı dişiler için 5 erkekler için ise 12'dir. Orfozun yasadışı avcılığı nedeniyle bireyler erişkinliğe erişememekte, bu da ekosistem dengesini bozmaktadır.

#ORFOZ Tehlikede!

Dünya Doğayı Koruma Birliği (International Union for Conservation of Nature, IUCN) Orfoz’u 2004 yılında korunması gereken tehlike altındaki canlılar listesinde kırmızı listeye alınmıştır. Küresel düzeyde değerlendirmeler son 24 yılda (1992-2016 arası) yaklaşık %86 azaldığı göstermektedir. Ve bu popülasyondaki azalmalar her geçen yıl daha da artmaktadır. Bu türün hermafrodit olmasının yanı sıra, yavaş büyümesi ve toplu yumurtlama davranışı yasa dışı avlanmaya karşı daha da savunmasız bir hale gelmesine sebep olmaktadır. Akdeniz ölçeğinde Orfoz tehlikede kategorisinde ve popülasyon eğimi ise ‘azalan’ olarak belirtilmiştir. Son derece sömürülmüş olan bu türün mevcut stoklarının iyileştirilmesi için hem 5/1 ticari amaçlı su ürünleri tebliği hem de 5/2 amatör amaçlı su ürünleri tebliğinde ‘avlanması yasak türler’ kapsamında; her türlü istihsal yoluyla avlanmasının, kara çıkartılmasının ve satışının yasaklanması sağlanmıştır. Avcılığının ve satışlarının sıkı bir şekilde denetlenmesi çok önemlidir. Tebliğe uyulmaması halinde bu türün ilerleyen zamanlarda ‘kritik’ seviyede değerlendirileceğini ve bir sonraki aşamanın ise ‘doğada yok olmuş türler’i kapsayan kategori olduğunu unutmamalıyız. Orfoz Avı Ülkemizde de yasak Orfoz (Epinephelus marginatus) türünün avcılığı 2020-2024 av dönemine ait 5/1 Numaralı Ticari Amaçlı Su Ürünleri Avcılığının Düzenleyen Tebliğ ve 5/2 Numaralı Amatör Amaçlı Su Ürünleri Avcılığını Düzenleyen Tebliğ çerçevesinde yasaklanmıştır. 

Tebliğlerin ilgili maddeleri gereğince; 

• Bütün karasularımızda orfoz avcılığı yasaktır.
• Her iki tebliğde bu türün avlanması, toplanması, gemilerde bulundurulması, karaya çıkarılması, nakledilmesi ve satılması yasaktır.
• Yüzlerce yıldır Akdeniz’de yoğun bir şekilde devam eden orfoz avına #dur demeliyiz. Orfozları ve Akdeniz’in tüm zenginliklerini korumak ancak #BirlikteMümkün