Güncelleme Tarihi January, 28 2019

Türkiye Üreyen Kuş Atlası (kısaca “Atlas”) ortaklaşa bir çalışmanın ürünüdür ve kuş gözlemcileri, sivil toplum, üniversite ve kamu işbirliğinin güzel bir örneğidir. Atlas, arazi çalışmalarına katılan ve verilerini bizimle cömertçe paylaşan yüzden fazla gönüllünün, bu verileri değerlendirmemize yardım eden yerli ve yabancı araştırmacı ve uzmanların ortaklaşa çalışması ile ortaya çıktı. Pek çok kişi, kurum, kuruluş ve dernek, bu kitabın oluşturulma sürecinin farklı aşamalarında katkı sağladı.

Atlas'ın amacı kuşların yayılış alanlarını sistematik bir yöntemle belgeleyerek, ülkemizin doğal hayatının mevcut durumunu daha iyi anlamaya ve izlemeye olanak veren bir referans oluşturmaktır.

Türkiye, birbirinden farklı iklim kuşakları ve coğrafi bölgeleri barındırması nedeniyle ılıman kuşaktaki biyoçeşitlilik açısından en zengin ülkelerdendir. Bu zenginlik, düzenli görülen 400’den fazla kuş türüyle kendisini ifade eder. Kuşlar şüphesiz en iyi bilinen, yayılışları ve nüfusları konusunda en fazla konuşabileceğimiz canlı grubunu oluşturur.

Ancak, bu kadar bilgiye rağmen Türkiye kuşlarının tür çeşitliliği, yayılışları ve nüfusları ile ilgili bilgimiz 1950’li yıllarda oldukça sınırlıydı. 1960’lı yıllardan itibaren ülkemize gelen yabancı gözlemcilerle birlikte ilk sistematik raporlar yayımlandı. Bunların ardından farklı projeler ve kuş kitapları için yayılış haritaları oluşturuldu. 2000’li yıllardan beri gelişen, binlerce gözlemci ve fotoğrafçının kayıtlarını toplayan internet sitelerinde Türkiye kuşlarının yayılış ve bolluk haritalarını üretmek için gerekli altyapı oluşmuş oldu. 2008 yılında çıkan “The Birds of Turkey” kitabında (Kirwan vd. 2008) o güne kadar hazırlanmış en kapsamlı haritalar yayımlandı.

Atlas, kuşların varlığına ve bolluğuna ilişkin verilerin toplandığı araştırmaları yürüten ya da bir araya getiren, belirli bir coğrafi alanı kapsayan ve haritalama bileşeni içeren bir projedir (Dunn & Weston, 2008). Atlasın temel amacı, uygun örnekleme ve kareleme sistemini kullanarak belirli bir zaman dilimini ele alan ayrıntılı yayılış haritaları üretmektir (Oatley vd. 1991).

Kuş atlası verilerinin kullanıldığı ve hizmet ettiği alanlar şu şekilde özetlenebilir:

• Kuşların yayılışları ve popülasyonlarındaki durumu ortaya koymak ve değişimleri belgelemek.
• Kuşların çevresel değişimlere (örneğin küresel iklim değişikliği) verdiği tepkileri ölçerek gelecekteki senaryoları tahmin etmek.
• Türe veya bölgeye özgü kuş araştırmaları için temel bilgiyi oluşturmak.
• Çevresel etki değerlendirmesine ve arazi kullanımı planlarına altlık oluşturmak.
• İstilacı ya da egzotik türlerin risk değerlendirmesine yardımcı olmak.
• Doğa turizmi rotalarının belirlenmesine katkı vermek (Dunn & Weston, 2008).