Güncelleme Tarihi July, 24 2019

Dünyanın en eski denizcisi yokolmasın
 
Deniz kaplumbağaları yaklaşık 110 milyon yıldan beri dünyamızda yaşamaktadırlar.
Akdeniz’de geçmişten günümüze kadar yapılan çalışmaların sonuçlarına göre, iribaşlı deniz kaplumbağası (Caretta caretta) türünün en önemli yuvalama alanları Yunanistan ve Türkiye’ dedir. Yeşil deniz kaplumbağası (Chelonia mydas) için Akdeniz’deki ana yuvalama bölgeleri Türkiye ve Kıbrıs’tır. Akdeniz’deki C. mydas popülasyonunun (nüfusunun) %50’den fazlası Türkiye’dedir. Başka bir deyişle, Chelonia mydas türünün Akdeniz’deki en önemli yuvalama alanı Türkiye’dir.
 
Yuvalamak için kumsala gelen dişilerin bıraktıkları yumurtalar veya yumurtadan 45-60 gün sonra çıkan yavrular, kumsaldaki yengeç, çakal, deniz kuşları gibi sayısız predatörün besin kaynakları arasında yer alır.
 
Yavru deniz kaplumbağaları, yumurtadan çıktıktan sonra, kumsalı aşarak denize ulaşırlar ve denizin akıntılarına göre nereye gidecekleri belirlenir. Yumurtalarını bıraktıkları kumsalların ikinci konutlar, oteller, kum çıkarımı gibi insan kullanımına kontrolsüz bir şekilde açılması hayatlarını zorlaştıran etkenlerin en önemlilerindendir.
 
Deniz kaplumbağaları, düzenli aralıklarla deniz yüzeyine çıkıp hava soluyarak yaşayan canlılardır. Balıkçılık sırasında tesadüfi olarak ağlara takıldıklarında nefes almak için su yüzeyine çıkamadıkları için boğulurlar.
 
Denizlerde karşılaştıkları insan kaynaklı problemlerin başında,

• tesadüfen balıkçı ağlarına takılmaları,

• sürat motorlarının çarpması,

• denizdeki poşetleri besin kaynaklarından biri olan deniz anası gibi algılayıp yemeleri sonucu boğulmaları,

• tanker vb. kazalarıyla denize petrol ve türevlerinin karışması sayılabilir.

Deniz kaplumbağaları Türkiye’de de koruma altına alınmış türlerdendir. Türkiye, deniz kaplumbağaları ve yaşam alanlarının korunmasına yönelik uluslararası anlaşmalara taraf olmuş ve ulusal mevzuatlar geliştirilmiştir.
 
Türkiye'de deniz kaplumbağalarının yaşam alanları ve korunmalarına yönelik çalışmalar 1988 yılından beri ilgili bakanlıklar, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları, yerel otoriteler ve yerel halkın katılımlarıyla gittikçe büyüyen bir kitle tarafından devam ettirilmeye çalışılmaktadır.
Deniz kaplumbağaları ve yaşam alanlarıyla birebir iletişim içinde yaşayan vatandaşlarımız koruma çalışmalarına katılım ve destek sağlayarak bu canlıların kumsallarımızda nesillerini sürdürmesine yardımcı olabilirler.
 
Türkiye’nin Akdeniz kıyılarında belirlenmiş ve resmî olarak kabul edilmiş 21 yuvalama kumsalı bulunmaktadır. Bu kumsallar batıdan doğuya şöyle sıralanmaktadır: Ekincik, Dalyan, Dalaman, Fethiye (Muğla), Patara, Kale, Kumluca, Çıralı, Tekirova, Belek, Kızılot, Demirtaş, Gazipaşa (Antalya), Anamur, Göksu Deltası, Davultepe, Alata, Kazanlı (Mersin), Akyatan, Yumurtalık (Adana) ve Samandağ (Hatay). 21 yuvalama kumsalı listesinde yer almamakla birlikte Akdeniz kıyılarımızda Alanya, Erdemli, Dörtyol gibi kumsallarımızda da deniz kaplumbağalarının yuvaladığı kaydedilmiştir.
 
 Deniz kaplumbağalarının korunmasına yardımcı olmak için siz neler yapabilirsiniz?

• Geceleri kumsalda ateş yakmayın, ışıkla dolaşmayın.

Dişi deniz kaplumbağaları rahatsız olduklarında yumurtlayamadan denize döner; denize bıraktıkları yumurtalar ise tahrip olur.

• Denizden bakıldığında görülen ışıklarınızı perdeleyin.

Çünkü yavru deniz kaplumbağaları karadan gelen ışıklara yönelip yollarını kaybeder ve denize ulaşamayarak ölür.

• Kumsaldan itibaren 1 mil içerisinde, sürat tekneleriyle 5 milin üzerinde hız yapmayın.

Üreme mevsiminde yüzeye yakın yüzen ve hava almak için su üstüne çıkan kaplumbağalar sürat teknelerinden kaçamaz ve parçalanarak ölür.

• Kumsala ve denize naylon poşet, pet şişe ve çöp atmayın.

Bunları sevdiği yiyeceklerden biri olan denizanasına benzeterek yiyen deniz kaplumbağaları boğularak ölür.

• Yuvalama kumsallarında belirlenmiş mesafeler içinde kuma şemsiye dikmeyin, şezlong koymayın ve kumu kazarak kendinizi gömmeyin.

Deniz kenarından kara yönünde yaklaşık ilk 50 metreye kadar olan mesafeler içinde deniz kaplumbağaları yuva yapar. Şemsiye, şezlong ve kazma sonucu yuvalar tahrip olurken geceleri bu engellere çarpan kaplumbağalar yuva yapamadan denize döner.

• Çocuklarınızın veya evcil hayvanlarınızın kumu kazarken deniz kaplumbağası yuvalarına zarar verebileceğini unutmayın.

Çocukların oyunu sırasında ya da köpeklerin yuvaları kazması sonucunda, yuvalar ve yavrular zarar görebilir.

• Yuva yapan deniz kaplumbağası gördüğünüzde sessiz olun, ışık yakmayın, yere uzanarak sadece izleyin.

Deniz kaplumbağaları rahatsız edilince yuva yapamadan denize döner.

• Yavru deniz kaplumbağası gördüğünüzde denize taşıyıp atmayın ve evinize götürmeyin.

Yavruların kumsalı kendi başlarına geçmesi, kumsalın özelliklerini algılayıp ana olduklarında aynı kumsala geri dönebilmeleri açısından gereklidir.
 
Deniz kaplumbağalarını rahatsız eden davranışlarda bulunan kişileri uyararak, bu canlıların kumsallarımızda nesillerini sürdürmesine yardımcı olabilirsiniz.