Güncelleme Tarihi January, 15 2024

Copernicus İklim Değişikliği Merkezi’nin 2023 yılı küresel iklim değerlendirmesine göre  (URL-1), 2023, yeni bir rekor kırarak tarihteki en sıcak takvim yılı olarak 2016'nın yerini aldı. ERA5 veri setine göre, 2023 yılı küresel ortalama yüzey (kara ve deniz birlikte) sıcaklığı yaklaşık 15 °C (14.98 °C) olup, 2016 yılında kaydedilenden 0.17°C daha yüksek gerçekleşti.


Şekil 1: Ocak 1940'tan Aralık 2023'e kadar 1991-2020 normaline (ya da ortalamasına) göre aylık küresel yüzey hava sıcaklığı anomalilerinin (°C), aylara göre her yıl için zaman dizisi olarak çizilmiş olan değişimleri (URL-1’e göre Türkçeleştirilerek yeniden düzenlendi). 2023 yılı kalın kırmızı çizgiyle gösterilirken, diğer yıllar ince çizgilerle gösteriliyor ve on yıl arayla gösterilen değişimler maviden (1940'lar) kırmızı renge (2020'ler) kadar gölgelenmiştir.
Copernicus İklim Değişikliği Merkezi’nin 2023 yılı küresel iklim değerlendirmesine göre öne çıkan önemli noktalar ve anahtar mesajlar şöyle özetlenebilir:
 

• 1850 yılına kadar uzanan aletli küresel yüzey sıcaklığı kayıtlarında 2023 yılı en sıcak yıl oldu.
• 2023 yılı küresel ortalama yüzey sıcaklığı 14.98 °C’dir ve 2016 yılında kaydedilenden 0.17°C daha sıcaktır.
• 2023 yılı, 1991-2020 ortalamasından 0.60 °C, 1850-1900 sanayi öncesi döneminden ise 1.48 °C daha sıcaktı.
• Ocak ya da Şubat 2024'te sona eren 12 aylık dönem ortalamasının sanayi öncesi seviyeyi 1.5 °C aşması olasıdır.
• 2023 yılı Haziran-Aralık dönemindeki her ay, önceki herhangi bir yılın ilgili ayından daha sıcaktı (Şekil 1).
• Temmuz ve Ağustos 2023, kayıtlardaki en sıcak Temmuz ve Ağustos ayı oldu; Temmuz 2023 aynı zamanda tüm aylar içinde en sıcak aydı. Kuzey yazı (Haziran-Ağustos) da kaydedilen en sıcak yaz ve mevsim oldu.
• Eylül 2023'te, 1991–2020 sıcaklık ortalamasından olan sapma (sıcaklık anomalisi), 0.93 °C’lik artışla aletli kayıtlardaki herhangi bir yılın herhangi bir ayından daha büyüktü (Şekil 1).
• Her biri ortalamanın 0.85 °C üzerinde sıcaklığa sahip olan Ekim, Kasım ve Aralık 2023 dönemi, 1991-2020 ortalamasının üstündeki sıcaklık sapması açısından ikinci en büyük ardışık aylık dönem olarak sıralandı (Şekil 1).
• Küresel ortalama sıcaklıktaki yıldan yıla artış, 2022'den 2023'e kadar olağanüstü derecede büyüktü. Bu durum, Güney Salınımı’nın 2020-2022’deki üç yıllık La Niña evresinden 2023'teki El Niño koşullarına geçişi izlemekle birlikte, bunda diğer faktörler de rol oynamış olabilir.

Paris Antlaşması 2016’da yürürlüğe girdiğinde, küresel ısınmanın 1.5 °C eşiğini aşacağı konusundaki tartışmalarda, bunun ancak 2030larda olabileceğine ilişkin genel bir uzlaşma söz konusuydu. Gelinen noktada, bizim 2017 yılından başlayarak küresel sıcaklık değişimlerine ilişkin ayrıntılı küresel verilere dayalı değerlendirmelerimizi dikkate alarak öngördüğümüz gibi, küresel ısınmanın o yıllarda düşünülenden çok daha kısa sürede 1.5 °C eşiğini aşma aşamasına geldiğini görmekteyiz (URL-2). Buysa, Paris Antlaşması kapsamındaki küresel iklim değişikliği mücadelesinin başarılı olmadığını, insan kaynaklı iklim değişikliği ve küresel ısınmanın hızla devam ettiğini açıkça ortaya koyuyor (bkz. URL-3, URL4 ve URL-5).

Prof. Dr. Murat Türkeş

İnternet Kaynakları
URL-1: https://climate.copernicus.eu/global-climate-highlights-2023; erişim, 10 Ocak 2024.
URL-2: https://yesilgazete.org/cop27-paris-antlasmasinin-1-5-2-derece-hedefi-yuzyilin-sonuna-ya-da-bir-baska-yuzyila-kaldi/
URL-3: https://yesilgazete.org/cop27nin-baslica-sonuclarinin-elestirel-bilimsel-bir-biresimi/
URL-4: https://yesilgazete.org/cop28in-baslica-sonuclari-ve-kisa-sentezi/
URL-5: https://gazetebilim.com.tr/cop28-sona-erdi-turkiye-daha-iyisini-yapabilirdi-yapmalidir-da/

Şekil 1: