DÜNYANIN EN ESKİ DENİZCİLERİ: DENİZ KAPLUMBAĞALARI

• Deniz kaplumbağaları yaklaşık 110 milyon yıldan beri dünyamızda yaşayan türler.
• Sürüngenler sınıfına dahil 7 deniz kaplumbağası türü dünya okyanuslarında dolaşmakta. Yedi türün de varlığı,  sürekli artan tehditler nedeniyle risk altında.
• Türkiye’nin Akdeniz kıyılarında iri başlı deniz kaplumbağası (Caretta caretta) ve yeşil deniz kaplumbağası (Chelonia mydas) türleri Mayıs-Ağustos ayları arasında yumurta bırakıyorlar.
• Deri sırtlı deniz kaplumbağası (Dermochelys coriacea) yuvalama yapmadan geçiş yapan bir tür.
• Akdeniz’de geçmişten günümüze kadar yapılan çalışmaların sonuçlarına göre, Caretta caretta türünün en önemli yuvalama alanları Türkiye ve Yunanistan’da.
• Chelonia mydas için Akdeniz’deki ana yuvalama bölgeleri Türkiye ve Kıbrıs.
• Akdeniz’deki yeşil deniz kaplumbağası popülasyonunun %50’den fazlası Türkiye’de yumurtalarını bırakıyor.
• Araştırmaların sonuçlarına göre, Chelonia mydas türünün Akdeniz’deki en önemli yuvalama alanı Türkiye’nin Doğu Akdeniz kıyıları (Mersin, Adana, Hatay).

Türkiye’nin Akdeniz kıyılarında belirlenmiş ve resmî olarak kabul edilmiş 21 yuvalama kumsalı bulunmakta. Batıdan doğuya: Ekincik, Dalyan, Dalaman, Fethiye (Muğla), Patara, Kale, Kumluca, Çıralı, Tekirova, Belek, Kızılot, Demirtaş, Gazipaşa (Antalya), Anamur, Göksu Deltası, Alata, Davultepe, Kazanlı (İçel), Akyatan, Yumurtalık (Adana) ve Samandağ (Hatay). Resmi kumsallar listesinde bulunmamakla birlikte Alanya, ODTÜ Erdemli, Dörtyol gibi kumsallarda da yuvalama kayıtları bulunmakta.

BUNLARI BİLİYOR MUSUNUZ?

Deniz kaplumbağaları Akdeniz’de genellikle Mayıs ortası-Ağustos başı arasında yuvalama yapıyorlar. Yumurta bırakma çoğunlukla gece meydana geliyor. Bu dönemde dişi kaplumbağa, dışarıdan gelecek uyarılara karşı çok hassas ve rahatsız edildiğinde denize geri dönüyor.

Dişi bireylerin kumsala çıkışlarının bazıları yuva ile sonuçlanabileceği gibi, bazıları da yuvasız sonuçlanabilir. Buna yuvasız çıkış-yalancı çıkış denir. Bu tip çıkışların değerlendirilmesi kumsalın yuvalama açısından uygunluğu ve çevresel faktörler hakkında önemli ipuçları verir. Yavruların yuvadan çıkışları çoğunlukla kum yüzey sıcaklığının düştüğü gece saatlerinde veya gün doğumunda meydana geliyor. Yuvadan çıkmış yavrular ufuk aydınlığını kullanarak denize doğru yöneliyorlar. Kumsal gerisinde var olan herhangi bir ışık kaynağı yavruların yönlerini şaşırmalarına ve ölümlerine neden olabiliyor.
 

Her 1000 (bin) yavrudan 1 tanesi erginliğe erişebiliyor.
 
Deniz kaplumbağalarının yumurtadan çıktıktan sonra erginliğe ulaşmaları ortalama 15-20 yıl sürüyor. Uzun ve karmaşık hayat serüveni, yaşam döngüleri boyunca deniz kaplumbağalarının birçok tehditle karşı karşıya kalmasına neden oluyor. Akdeniz Havzasında deniz kaplumbağalarına yönelik tehditlerin başında, iyi planlanmamış yapılaşma, sanayileşme, kum çıkarımı, hedef dışı avlanma gibi tehditler geliyor.

Deniz kaplumbağaları, düzenli aralıklarla deniz yüzeyine çıkıp hava soluyarak yaşayan canlılar. Balıkçılık sırasında hedef dışı olarak ağlara veya iğnelere takıldıklarında nefes almak için su yüzeyine çıkamayıp, boğuluyorlar. Deniz kaplumbağası türlerinin avlanması ve ticareti dünyanın birçok ülkesinde yasak. Deniz kaplumbağaları, Türkiye’de de koruma altına alınmış türler arasında.


BİRLİKTE NELER BAŞARDIK?

WWF-Türkiye olarak 1986 yılından bu yana deniz kaplumbağalarının izlenmesi, araştırılması ve korunması için çalışmalar yürütüyoruz.

Bu çalışmaları WWF ağı, bölgesel ve ulusal karar verici kurumlar, yerel yönetimler, uzmanlar, ilgili sivil toplum kuruluşları ve gönüllüler ile birlikte işbirliklerimiz kapsamında sürdürüyoruz.

2006 yılından bu yana Akyatan Yaban Hayatı Geliştirme Sahası’nda, Tarım ve Orman Bakanlığı 7.Bölge Müdürlüğü işbirliğiyle, deniz kaplumbağası izleme ve koruma çalışmalarımızı gerçekleştiriyoruz. Bu sürede yaklaşık 6 bin yuvadan, 250 binin üzerinde yavru yeşil deniz kaplumbağasının denize ulaşmasına yardımcı olduk. Çakal predasyonuna karşı yuvaların yaklaşık %60’ını tel kafeslerle koruyoruz.

Akdeniz’de Deniz Kaplumbağalarının Korunması bölgesel projesi kapsamında, MAVA Vakfı desteğiyle 18 ergin dişi yeşil deniz kaplumbağasının yuvalama dönemleri arasındaki periyodun ve göç rotalarının belirlenmesi için uydu cihazı taktık. Uydu cihazı taktığımız 18 ergin dişi birey kışlamak ve beslenmek üzere Kuzey Afrika kıyılarına ulaştılar. Uydudan izleme çalışmaları ile veri toplamayı yaygınlaştırıyoruz
 

• Deniz kaplumbağalarının daha etkin izlenmesi için markalama yapıyoruz.
• Kum sıcaklığındaki değişimleri izlemek için 2009 yılından bu yana yuvalara sıcaklık ölçer yerleştiriyoruz.
• Ulusal, bölgesel ve küresel sempozyum, konferans ve toplantılarda deneyim paylaşımına katkı sağlıyoruz.
• Deniz Kaplumbağaları Ulusal Tür Koruma Eylem Planı’na katkı sağlamak üzere veri üretiyoruz.
• Deniz kaplumbağası yuvalama kumsalları hızlı değerlendirme çalışmaları ile yuvalama kumsallarına yönelik tehditleri belirliyoruz, sorunların çözülmesine yönelik öneriler geliştirilmesine katkı sağlıyoruz.
• Hedef dışı avcılık ile ilgili ulusal ve bölgesel veri üretimine katkı sağlıyor, MedBycatch Projesi kapsamında balıkçılık av araçlarında seçicilik denemelerini uzmanlar ve yerel proje ortaklarıyla gerçekleştiriyoruz.
• Yerel yönetimler, öğretmenler ve diğer paydaşlar ile teknik kapasite artırımı çalışmaları yapıyoruz.
• Çalışmalarımızı sosyal medya ve basın yoluyla kamuoyuyla paylaşıyoruz.

 

Bölgesel çalışmalara katkılarımızı web sayfasından takip edebilirsiniz: www.medmarineturtles.org