ORFOZ

Orfoz, Akdeniz’in bayrak türlerinden biri. Kocaman ağzı ve kalın dudaklarıyla iri bir gövdeye sahip olan orfoz yıllar içerisinde tehlike altındaki türler arasına girdi.
Yüzlerce yıldır Akdeniz’de amatör ve ticari amaçlı balıkçılar tarafından yoğun bir şekilde hedef alınması popülasyonunun hızla azalmasına neden oldu. Bunun yanında kirlilik, iklim değişikliği gibi sebepler de eklenince belirli alanlarda popülasyonlarında belirgin bir azalma olduğu belirlendi.


Orfozu Nasıl Tanırız?

En karakteristik özelikleri büyük kafaları ve kalın dudakları. Kahverengi vücudu açık renkli benek ve lekeleri belirgin. Bugüne kadar bildirilen maksimum uzunluğu 150 cm, maksimum ağırlığı ise 60 kg. Orfozlar uzun ömürlü ve yavaş büyüyen balıklar. Bugüne kadar tespit edilen en büyük bireyler arasında; erkekler için 106 cm boyda 61 yaş, dişiler içinse 100 cm boyda 52 yaş olarak yer alıyor.

Orfozlar 300 m derinliğe kadar dağılım gösterebilirler, ancak genellikle deniz çayırları ve/veya kayalık zeminlere sahip sığ suların (0–50 m) karakteristik türlerinden. Deniz balıklarında sadece belirli bazı familyalara özgü bir üreme stratejisi olan hermafroditizm (çift eşeylilik), Serranidae için de tipik bir özellik. Orfozlarda bireyler önce dişiyken daha sonra olgunşalarak erkek bireyler haline dönüşürler. Olgunluk yaşı dişiler için 5 erkekler için ise 12'dir. Orfozun yasadışı avcılığı nedeniyle bireyler erişkinliğe erişememekte, bu da ekosistem dengesini bozmaktadır.

Dünya Doğayı Koruma Birliği (IUCN) Orfoz’u 2004 yılında korunması gereken tehlike altındaki canlılar listesinde Kırmız ıListeye almıştır. Küresel düzeyde değerlendirmeler son 24 yılda (1992-2016 arası) yaklaşık %86 azaldığı göstermekte. Ve bu popülasyondaki azalmalar her geçen yıl daha da artıyor. Bu türün hermafrodit olmasının yanı sıra, yavaş büyümesi ve toplu yumurtlama davranışı yasa dışı avlanmaya karşı daha da savunmasız bir hale gelmesine sebep olmakta. Akdeniz ölçeğinde Orfoz tehlikede kategorisinde ve popülasyon eğimi ise ‘azalan’ olarak belirtilmiştir. Son derece sömürülmüş olan bu türün mevcut stoklarının iyileştirilmesi için hem 5/1 ticari amaçlı su ürünleri tebliği hem de 5/2 amatör amaçlı su ürünleri tebliğinde ‘avlanması yasak türler’ kapsamında; her türlü istihsal yoluyla avlanmasının, kara çıkartılmasının ve satışının yasaklanması sağlanmıştır. Avcılığının ve satışlarının sıkı bir şekilde denetlenmesi çok önemlidir. Tebliğe uyulmaması halinde bu türün ilerleyen zamanlarda ‘kritik’ seviyede değerlendirileceğini ve bir sonraki aşamanın ise ‘doğada yok olmuş türler’i kapsayan kategori olduğunu unutmamalıyız. Orfoz Avı Ülkemizde de yasak Orfoz (Epinephelus marginatus) türünün avcılığı 2020-2024 av dönemine ait 5/1 Numaralı Ticari Amaçlı Su Ürünleri Avcılığının Düzenleyen Tebliğ ve 5/2 Numaralı Amatör Amaçlı Su Ürünleri Avcılığını Düzenleyen Tebliğ çerçevesinde yasaklanmıştır. 


Tebliğlerin ilgili maddeleri gereğince; 

• Bütün karasularımızda orfoz avcılığı yasaktır.
• Her iki tebliğde bu türün avlanması, toplanması, gemilerde bulundurulması, karaya çıkarılması, nakledilmesi ve satılması yasaktır.

Birlikte Neler Yapıyoruz?

• 2001 yılından bu yana Kaş-Kekova ÖÇKB denizel alanında denizel türleri izleme çalışmaları kapsamında orfozun alandaki dağılımı ve popülasyonunun güncel durumu ile ilgili izleme çalışmaları yapıyoruz.
• Bilim danışmanımız liderliğinde ürettiğimiz veriyi Su Ürünleri Tebliği güncelleme çalışmaları başta olmak üzere orfozun korunmasıyla ilgili çalışmalarda kullanılmak üzere teknik katkı olarak kamu kurumlarıyla paylaşıyoruz. 
• Orfozun yasa dışı avcılığı ile ilgili farkındalık oluşturma çalışmalarına devam ediyoruz.